Αποτελεί ένα από τα διασημότερα μνημεία του νησιού, τα ερείπιά του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα στον οικισμό Κούκλια, στη θέση που κατά  την αρχαιότητα βρισκόταν η Παλαίπαφος, 16 χλμ. ανατολικά της Πάφου.  Το ιερό της Αφροδίτης ήταν ένα από τα σημαντικότερα και πιο ξακουστά θρησκευτικά κέντρα λατρείας του αρχαίου κόσμου. Για την ίδρυσή του  υπάρχουν πολλοί μύθοι, ο γνωστότερος από τους οποίους παρουσιάζει τον Κινύρα να είναι ο ιδρυτής του ιερού και αρχιερέας της θέας.

Το αρχαιότερο τμήμα του ιερού στα νότια οικοδομήθηκε το 1200π.Χ., στα τέλη της Ύστερης Εποχής του Χαλκού και φαίνεται να επιβεβαιώνει την πληροφορία που μας δίνει ο Όμηρος στην Οδύσσεια ότι υπήρχε στην Πάφο ναός της Αφροδίτης και βωμός για θυσίες. Αυτός ο ιερός βωμός σύμφωνα με τους μύθους, δεν έπρεπε ποτέ να βρέχεται από αίμα θυσιών. Έτσι, κατά την ετήσια γιορτή της θεάς γινόταν μόνο θυσίες με θυμίαμα και αγνή φωτιά. Οι προσκυνητές, σε αντάλλαγμα για τον ένα οβολό που έδιναν, έπαιρναν ένα ομοίωμα φαλλού και ένα σβόλο αλάτι, τα οποία παραπέμπουν, το πρώτο στις γονιμικές δυνάμεις της θεάς αλλά και το δεύτερο τρόπο που αυτή γεννήθηκε, αναδυόμενη από τη θάλασσα. Το ιερό αυτό ήταν υπαίθριο, αποτελούμενο από περίκλειστη αυλή με μεγαλιθικούς όγκους και μια στοά. Στο κέντρο της τελευταίας ήταν τοποθετημένος ο ιερός κωνικός βαίτυλος (κωνική λίθος) που συμβόλιζε τη δύναμη της θεάς, καθώς η  λατρεία της Αφροδίτης εδώ ήταν ανεικονική.

Η λειτουργία του ιερού συνεχίστηκε για πολλούς αιώνες αδιάλειπτα και στα τέλη του 1ου αιώνα ή στις αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ., δημιουργήθηκε νέο  βόρεια του αρχικού. Εκεί μεταφέρθηκε και ο λατρευτικός κωνικός βαίτυλος, οποίος εκτίθεται σήμερα στο Τοπικό Αρχαιολογικό Μουσείο Παλαιπάφου. Το μεταγενέστερο ρωμαϊκό ιερό ήταν ένα ορθογώνιας κάτοψης μεγάλο οικοδόμημα διαστάσεων 79×67 μέτρων, το οποίο επικοινωνούσε με το παλιότερο μέσω κλίμακας. Ακολουθώντας τον αρχιτεκτονικό τύπο του αρχαιότερου είχε μεγάλη εσωτερική αυλή, η οποία εδώ πλαισιωνόταν  βόρεια και νότια από στοές. Στην ανατολική πλευρά ανοιγόταν η κεντρική είσοδος του τεμένους, η οποία βρισκόταν ανάμεσα σε δύο συμπλέγματα ορθογώνιων δωματίων με αδιάγνωστη ως τώρα χρήση. Από τον ψηφιδωτό του διάκοσμο σώζονται σήμερα δύο αποσπασματικά δείγματα: Το ένα φέρει μαιανδρικά και κωνικά μοτίβα και βρίσκεται στην αίθουσα που διαμορφωνόταν στη δυτική πλευράς της νότιας στοάς. το άλλο που εντοπίστηκε εντός της βόρεια αίθουσας, διατηρεί γεωμετρικά σχήματα.

Αξίζει επίσης να αναφερθεί  ότι, κατά τη ρωμαϊκή περίοδο το ιερό κατείχε μεγάλη φήμη, αφού μάλιστα απέκτησε και θέση μαντείου. Τη σημασία του άλλωστε, μαρτυρούν πολυάριθμες αναθηματικές επιγραφές, καθώς και οι απεικονίσεις του σε νομίσματα  του Αυγούστου.

Κατεβάστε τη βιβλιογραφία εδώ.