Γνωστή και ως «Εγκλείστρα», βρίσκεται σε απόσταση 15 χλμ. δυτικά της Πάφου στην Τάλα και  αποτελεί ένα από τα δημοφιλέστερα θρησκευτικά μνημεία της Κύπρου. Το μοναστήρι ίδρυσε ο Άγιος Νεόφυτος  το 1170, στο σημείο  όπου ασκήτευε, μετά από προτροπή του Βασίλειου Κινάμου, επισκόπου της Πάφου. Ο Άγιος Νεόφυτος υπήρξε μια σπουδαία προσωπικότητα για την Εκκλησία της Μεγαλόνησου και όχι μόνο. Πολυγραφότατος, άφησε πλήθος χειρόγραφων που αποτελούν σήμερα πολύτιμες ιστορικές πηγές, για σημαντικά γεγονότα του καιρού του, μεταξύ αυτών και για την κατάληψη της Κύπρου από το βασιλιά Ριχάρδο Α’ το Λεοντόκαρδο το 1191.

Ο αρχικός πυρήνας της μονής αποτελούνταν από τις λαξευμένες σπηλιές   στο φυσικό βράχο,  όπου έζησε μέχρι το θάνατό του έγκλειστος  ο Άγιος, γι’ αυτό και το μοναστήρι ονομάστηκε «Εγκλείστρα». Εκεί, μπορεί να επισκεφθεί κανείς το δίχωρο ασκητήριό του, εντός του οποίου υπήρχε ο χώρος που μελετούσε και έγραφε, καθώς επίσης  και ο τάφος του. Υπάρχει επίσης, μια μικρή λαξευμένη εκκλησία με νάρθηκα που είναι αφιερωμένη στον Τίμιο Σταυρό. Εξωτερικά, τα τόξα που βλέπουμε σήμερα μπροστά από τα σπήλαια αποτελούν μεταγενέστερες προσθήκες του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου.

Οι τρεις αυτοί χώροι της Εγκλείστρας είναι κατάγραφοι, το εικονογραφικό πρόγραμμα των οποίων ολοκληρώθηκε σε δυο φάσεις. Η πρώτη φιλοτεχνήθηκε στο μεγαλύτερο μέρος της από το Θεόδωρο Αψευδή γύρω στο 1183, από την οποία σώζονται σήμερα μερικά από  τα πιο αξιόλογα δείγματα νωπογραφίας του ύστερου 12ου αι. στην Κύπρο. Παρουσιάζει επιρροές Παλαιολόγιας Αναγέννησης, οι οποίες είναι προσαρμοσμένες στα Κωνσταντινουπολίτικα πρότυπα.  Σε μια από τις τοιχογραφίες αυτές υπάρχει και το πορτραίτο του Αγίου Νεοφύτου που γονατίζει στα πόδια του Χριστού. Το 1503 έγινε η δεύτερη φάση της τοιχογράφησης της «Εγκλείστρας», όταν κάποιες από τις παλιές νωπογραφίες αντικαταστάθηκαν από νέες.

Το καθολικό της μονής οικοδομήθηκε πιθανόν στο πρώτο τέταρτο του 15 αι. και αποτελεί μια από τις καλύτερα διατηρημένες και μεγαλύτερες εκκλησίες της εποχής του. Ανήκει στον φραγκοβυζαντινό αρχιτεκτονικό τύπο της τρίκλιτης βασιλικής  με τρούλο και φαίνεται ότι δεν έχει υποστεί μετατροπές στη διάρκεια των αιώνων, εκτός ίσως από ελάχιστες. Έτσι, το μνημείο όπως τα βλέπουμε σήμερα δεν διαφέρει ουσιαστικά από την εποχή της ανέγερσής του. Πολύ ενδιαφέρον επίσης, είναι το γεγονός ότι παρουσιάζει ένα συγκερασμό στοιχείων της ύστερης αρχαιότητας και της γοτθικής τέχνης, όπως μαρτυρούν τα κορινθιακά κιονόκρανα στο εσωτερικό, καθώς  και τα γοτθικής επιρροής οξυκόρυφα τόξα, όπως και το εντυπωσιακό ανάγλυφο περιθύρωμα της κύριας εισόδου στα δυτικά. Αυτό αποτελεί και το μοναδικό δείγμα αρχιτεκτονικού διακόσμου στις λιτές όψεις του κτιρίου. Στο εσωτερικό, οι τοιχογραφίες του ναού που χρονολογούνται γύρω στο 1500, έχουν υποστεί εκτεταμένες καταστροφές, ενώ σώζονται κυρίως στο θόλο του βόρειου κλίτους.  Στο τέμπλο της εκκλησίας, ανάμεσα στις εικόνες, υπάρχουν αξιόλογα δείγματα  τέχνης του 16ου αιώνα.

Στοιχεία επικοινωνίας:
Διεύθυνση: B7 134, Μεσόγη, Κύπρος
Τηλέφωνο: +357 26 652481

Κατεβάστε τη βιβλιογραφία εδώ.